یادداشت : اهداف جیره نویسی علمی و اقتصادی

رشد سريع دامپروری از چند دهه گذشته سبب به وجود آمدن صنعت دامپروری به شكل امروزي شده است. صنعت دامپروری از جهت به كارگيري روشهاي جديدتر و موثرتر دائما در حال تغيير و پيشرفت مي باشد. راندمان توليد گوشت يا تخم مرغ وابسته به توانائي ژنتيكي گله مورد پرورش است. يك دامپرور زماني موفق است كه توانائي ژنتيكي گله را در مورد راندمان توليد ، در بالاترين سطح ممكن بروز دهد. يكي از شروط اصلي براي رسيدن به حداكثر راندمان توليد ، تغذيه متعادل گله مي باشد. به همين دليل تهيه يك جيره غذائي متعادل از نظر مواد مغذي (پروتئين ، كربوهيدرات ، چربي ، مواد معدني ، ويتامين ها) كه جوابگوي احتياجات حيوان باشد الزاميست. البته به همان اندازه كه كمبود يك ماده مغذي در جيره غذائي مي تواند موجب افت راندمان توليد شود ، بالا بودن ميزان همان ماده مغذي در جيره نيز ، هم موجب ضرر اقتصادي شده و هم مي تواند به سلامت حيوان لطمه وارد نمايد

از طرف ديگر هدف يك دامپروری در كنار توليد پروتئين حيواني ، سودآوري مي باشد. از آنجائيكه بيشترين هزينه توليد فرآورده هاي دامپروری مربوط به تغذيه مي باشد (۷۰-۶۰%هزينه ها) ، در نتيجه تهيه جيره اي الزاميست كه علاوه بر تامين احتياجات غذائي حيوان ، از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه باشد. در حقيقت يكي از رموز موفقيت براي دامپرور ، تهيه جيره متعادل با حداقل قيمت است.  براي نيل به اين هدف بايد از منابع خوراكي محدود و گران قيمت به بهترين نحو استفاده نمود. تهيه جيره غذایی كار چندان ساده اي نبوده و منحصر به مخلوط كردن چند قلم ماده خوراكي نيست ، بلكه نياز به داشتن اطلاعات كامل از احتياجات غذائي گله مورد پرورش و تركيب و كيفيت خوراك ها دارد.

علي رقم پيشرفتگي نرم افزارهاي مخصوص جيره نويسي وقتي از كامپيوتر براي تعيين فرمول دان استفاده مي شود ، بايد در مورد قابل استفاده بودن جيره از نظر فيزيولوژي دستگاه گوارش حيوان ارزيابي صورت گيرد. زيرا كامپيوتر فقط اطلاعات داده شده به آن را عمل آوري مي كند و هر گونه اشتباه در اطلاعات اوليه ، در نتيجه كار كامپيوتر منعكس مي شود. همچنين شرط اصلي تهيه جيره هاي متعادل با حداقل قيمت توسط كامپيوتر ، دادن درست ترين اطلاعات از جمله تركيب شيميايي خوراكها و قيمت خوراكهاي مورد نظر است.

مزایا استفاده از کنجاله کنجد در جیره طیور

مزایا استفاده از کنجاله کنجد در جیره طیور

از آنجایی که کنجاله کنجد با توجه به روش روغن کشی,نوع دستگاه ها و کنجدی که از آن روغن گیری به عمل می آید می تواند حجم معینی از پروتئین و چربی محلول را به خود اختصاص دهد.کیفیت کنجاله بیشتر به نوع کنجد ودرصد روغن و پروتئین آن می باشد,در فرآیند روغن کشی از کنجد با پوسته استفاده می شود,کنجاله کنجد باقیمانده کنجد بعداز روغن گیری می باشدوباید حتمااین موضوع را در نظرداشت,هر چه حرارت بیشتر باشد مقدار پروتئین آن نیز کم می شود,بنابراین بهترین ارقام ۷۵_۸۰درصد برای قابلیت حل بسیار عالی است.کنجاله کنجد از خواص و ویژگیهای خیلی خوبی برخوردار است از جمله دارا بودن متیونین و آرژنین بالا و همچنین تریپتوفان و سیستین,ویتامین های محلول در چربی و فسفر نیز می باشد.کنجاله کنجد از توانایی هضم پروتئین خوبی برخورداراست و از طرفی سویا توانایی تریپسین حیوان رابرای هضم پروتئین جیره کاهش میدهد,بنابراین با کنجاله کنجد می تواند تا حدودی به هضم پروتئین کمک کند و در کنار سویا یک تکمیل کننده فوق العاده به حساب می آید,که مصرف دو به یک از سویا ترکیبی بی نظیر به وجود می آورد.

کنجاله پس از روغن گیری دارای ۸% فیبر می باشد که این امر به هضم غذا و مخلوط آن در چینه دان طیور بسیار حائز اهمیت می باشد,فیبر حاصل به جا ماندن از فشار دستگاه برای روغن گیری می باشد,بهترین شکل مصرف کنجاله کنجد,شکل ورقه ای آن می باشد.چونکه کنجد با پوسته مورد روغن گیری قرار می گیرد,سرشار از فیتاتو اگزالات می باشد,فیتات ۱_۲۱درصد در کنجاله های دانه های روغنی یافت می شود,از آنجایی که فیتات و اگزالات با کلسیم,آهن,مس,منگنز و روی باند می شوند,از جذب آنها وسایر مواد مغذی توسط طیور جلوگیری می کند سبب اسهال می شود,لذا از مصرف زیاد آن در جیره خودداری به عمل می آید,بنابراین اگر در جیره ای ۱۰% کنجاله کنجد قرار داردباید شامل ۲% کلسیم باشد,کنجاله کنجد نسبت به سویا انرژی متابولیسمی کمتری داردو دارای لیزین, انرژی کمی می باشد,برای پرندگانی که در فضای آزاد نگهداری می شوند و فعالیت بیشتری نسبت به طیوری که داخل قفس و فضای بسته نگهداری می شوند استفاده از آن محدود می باشد.

بر عکس این قضیه, پروتئین کنجاله کنجد بسیار بالا بوده که در تغذیه طیور بسیار حائز اهمیت می باشد,زیرا پروتیین باعث پردرآوری,رشد,تخمگذاری,گوشتواری...در طیور می گردد,چونکه کنجاله کنجد دارای بالای 40% پروتئین است,بنابراین در جیره طیور توصیه می شود,همانطور که میدانیم توانایی ژنتیکی گله است که میزان راندمان تولید در گوشت و تخم مرغ را تعیین می نماید,در نتیجه تغذیه متعادل گله یکی از اصلی ترین شرط های رساندن توانایی ژنتیکی گله به بالاترین سطح ممکنش است,از این رو داشتن یک جیره غذایی متعادل با دارا بودن مواد مغذی نظیر پروتئین,چربی,ویتامین,کربوهیدرات و مواد معدنی امری حیاتی است.

نا گفته نماند,هر چه سن طیور بالاتر می رود,بر اثر افزایش حجم چربی,مصرف آب نیز افزایش پیدا می کند و در نهایت باعث خیسی بستر و ایجاد گاز آمونیاک در نهایت باعث بروز بیماری تنفسی در طیور می شود,لذا استفاده از کنجاله کنجد به سبب دارا بودن پروتئین زیاد و چربی کمتر,مورد مصرف بیشتری در جیره می گردد.

نتیجه گیری

می توان نتیجه گرفت کنجاله کنجد در طیور و همه پرندگان به علت خوش خوراکی,دردسترس بودن,حجم زیاد پروتئین و ارزش غذایی مناسبباعث پردرآوری,قابلیت هضم پرنده,افزایش میزان تخم مرغ تولیدی,افزایش میزان باروری،می گردد.