سل پرندگان

توضیحات

بازدید: 12562

 سل پرندگان از جمله بیماریهایی است که تشخیص و کنترل آن با دشواری همراه است. Mycobacterium avium ، M.genevense به ترتیب شایعترین عوامل ایجاد این بیماری در پرندگان هستند. البته ردپای M.tuberculosis هم گاهی در پرندگان دیده میشود اما علائم بالینی حاصل از آن با عوامل دیگر متفاوت است.

علائم بالینی :

برخلاف پستانداران ، اغلب گونه های پرندگان مبتلا به سل علائمی مربوط به دستگاه گوارش را نشان میدهند، به استثنای کبوتر ، اردک و برخی فنچ‌ها که بیماری را اول از دستگاه تنفس تجربه میکنند. البته ممکن است پرندگان مبتلا هیچیک از علائم فوق الذکر را نشان ندهند و تنها نشانه آنها وجود توده یا گرانولوما نزدیک چشم باشد. مایکوباکتریومها در اغلب موارد دستگاه گوارش را آلوده نموده و بعد در کبد کلونیزه میشوند. در موارد شدید بیماری ، جراحات استخوانی شامل جراحات تحلیل برنده دیافیز استخوانهای طویل بدن دیده میشود. عفونت بطور موذیانه در طی چندین سال اوج میگیرد بطوریکه پرندگان اغلب در این زمان طبیعی به نظر میرسند تا بیماری کاملاً پیشرفت نماید. در برخی موارد و چند روز قبل از مرگ رخوت و بیحالی و بی اشتهایی هم رخ میدهد.

تشخیص :

معاینه بالینی اغلب راهگشا نیست. لاغری مفرط ، ضعف ، رنگ زرد متمایل به سبز تیره مدفوع و بزرگ شدگی کبد گاهی به چشم می‌آیند. رادیوگرافی از کل بدن می تواند به تشخیص بزرگ شدگی کبد و یا جراحات استخوانی کمک کند. نتیجه CBC و آزمایش سرم ممکن است لکوسیتوز (اغلب بیش از 30000) و مونوسیتوز که نشانه مزمن بودن بیماری است ، افزایش AST و اسیدهای صفراوی به نشانه بیماری کبدی را نشان دهد. رنگ آمیزی گسترش مدفوع با acid-fast چندان حساس نیست و تنها حدود ده درصد پرندگان مبتلا را تشخیص میدهد. البته به جای این روش می توان از روش حساستر کشت مدفوع استفاده نمود. از آنجایی که M.avium در خاک وجود دارد باید در تفسیر نتایج کشت مدفوع بخصوص در مورد پرندگانی که آزاد زندگی میکنند به این نکته توجه نمود.

در موارد شدید بیماری لاپاراسکوپی توانایی مشاهده گرانولوما روی کبد ، طحال یا دستگاه گوارش را میسر میسازد.

اپیدمیولوژی :

تعداد کمی از مایکوباکتریومهای مسبب این بیماری در خاک وجود دارند و پرندگان مبتلا هم تعداد زیادی از این میکروبها را از راه مدفوع خود به محیط وارد میکنند و مواجهه با تعداد زیادی از این میکروبها در محیط شایعترین راه ابتلای پرندگان سالم به این بیماریها بشمار می آید. پرندگانی که دچار ضعف سیستم ایمنی باشند از استعداد بیشتری برای ابتلا برخوردار خواهند بود. بیماری در گونه Brotogeris از parakeetها میزان بروز بالایی دارد. انتقال عمودی از راه تخم آلوده به مدفوع محتمل است. انتقال افقی خیلی مطرح نیست. این میکروب در خاک تا 7 سال هم میتواند به صورت عفونت زا باقی بماند.

این بیماری را بصورت بالقوه می توان مشترک بحساب آورد بخصوص M.avium و M.tuberculosis که می توانند به انسان منتقل شوند. البته M.avium بیشتر در کسانی بیماری ایجاد میکنند که دچار ضعف سیستم ایمنی باشند ، ضمن آنکه گونه tuberculosis بیش از avium باعث بیماری در انسان میشود و از سویی دیگر میزان بروز M.tuberculosis هم در پرندگان بسیار کم است.

درمان :

بخاطر مشترک بودن بالقوه این بیماری با انسان و از آنجایی که دوره درمانی آن طولانی (معمولاً بیش از یک سال) است و به دلیل دشواری در حذف کامل عامل بیماری از بدن پرنده آنچنان درمان توصیه نمیشود و بهتر است پرنده مبتلا euthanize شود. صاحبان پرنده‌های مبتلا باید به مشترک این بیماری آگاهی یابند. البته در مواردی که پرنده از ارزش (بخصوص عاطفی) خاصی برای صاحب خود برخوردار می باشد ممکن است علیرغم توصیه های موجود درمان صورت گیرد.

کنترل :

در گله های محبوس در قفس اگر ابتلای یک پرنده به اثبات رسید سایر پرنده ها هم با میکروب مواجه شده اند و این پرندگان باید با پرندگا جدید که به گله وارد میشوند جدا از هم نگهداری شوند که این مسئله بخاطر آن است که بیماری تا چند سال خود را نشان نمی دهد. ضدعفونی محیطی که پرنده مبتلا در آن جا بوده هم حتماً باید بخوبی انجام شود.