بیماریزایی :
این بیماری که به ILT یا تورم عفونی حلقو نای معروف است یکی از بیماریهای مهم ویروسی در صنعت طیور می باشد که گستره جهانی دارد و از اهمیت اقتصادی قابل ملاحظه ای برخوردار است . این بیماری نخستین بار توسط MAY در سال 1925 در ایلات متحده امریکا کشف شد . این بیماری فقط در ماکیان و گاهی در قرقاول ایجاد بیماریزایی می کند .
ویروس عامل این بیماری جزء خانواده معروف هرپس ویریده ها و دون خانواده آلفاهرپس ویروسها است . این ویروس واجد DNA دو رشته ای بوده و کپسید آن توسط پوشش خارجی لیپوپروتئین احاطه شده است .
ویروس لارینگوتراکئید عفونی در محیط خارج بخصوص در ماهای گایین تا چندین هفته می تواند زنده بماند . این ویروس در پرندگان کم سن تر آسیب رسان تر بوده و نژادهای سنگین و پرندگان نر نسبت به ماده ها حساس ترند . افزایش میزان آمونیاک سالن و همچنین کمبود ویتامین A در جیره می توانند زمینه را برای ایجاد بیماری مساعدتر کنند .
با توجه به اینکه بقای ویروس در محیط خارج زیاد است انتقال بیماری از طریق لوازم ، ظروف و تجهیزات آلوده و انتقال از طریق کارکنان مرغداری ، پرندگان وحشی و حتی انگلهای خارجی امکان پذیر است ولی مهمترین راه انتقال ویروس و بدنبال آن بیماری لارینگوتراکئید عفونی ، انتقال از راه تنفی بصورت آئروسول است . ویروسهای این بیماری در ترشحات بینی ، حلق و نای و حتی ترشحات چشمی پرندگان آلوده وجود دارند و در هوا انتشار پیدا کرده و از طریق تنفسی از راه مجاری تنفسی و حتی ملتحمه وارد بدن میزبان جدید می شوند . ویروس لارینگوتراکئید عفونی از راه تخم مرغ دفع نشده و کلیه جوجه های بدنیا آمده عاری از ویروس هستند .
علایم بیماری : بیماری لارینگوتراکئید عفونی پرندگان م تواند بصورت چند فرم فوق حاد ، حاد و بدون علامت بروز کند . در فرم فوق حاد معمولاً یا پرنده مبتلا بدون بروز هیچ نوع نشانه ای تلف می شود و یا با بروز علایمی مثل پرتاب موکوس ، اکسودای خونین و لخته های خونی به بیرون و سرفه و تنگی نفس در مدت 2-1 روز تلف می شود .
در شکل حاد بیماری تنگی نفس البته نه به شدت فرم فوق حاد وجود داشته و عطسه و سرفه نیز وجود دارد . ترشحات چشم و بینی زیاد شده و پرنده با دهان باز نفس کشیده و صدای خس خس و جیغ از تنفس پرنده شنیده می شود . در مراحل بالاتر سیانوزه شدن ریش و صورت نیز ممکن است رخ دهد . معمولاً پس از 4-3 روز مرگ و میر آنهم با تلفات حدود 70-50 درصد در گله حادث می شود .
در موارد خفیف معمولاً سرفه خفیف ، رال مرطوب ، لرزش سر و ترشحات بینی و چشم ممکن است دیده شود .
بروز این بیماری می تواند باعث کاهش شدید یا حتی توقف کامل تخم گذاری شود . پرندگان به شدت آلوده روی مفصل خرگوشی نشسته و کز می کنند لازم به ذکر است که توقف تخم گذاری پس از بهبودی کامل بحالت اولیه خود باز می گردد .
در کالبدگشایی مهمترین جراحات این بیماری در قسمتهای حنجره ، نای و برونشهاست . درفرم فوق حاد بیماری نای بسیار پرخون شده و در برخی مناطق نای یا در سرتاسر آن تکه های خون لخته شده دیده می شود . در اشکال حاد این بیماری ، مجاری بالایی دستگاه تنفسی اغلب خونین و مجروح بوده و موکوس خون آلود ممکن است در مجرا دیده شود . ممکن است اکسودای کازئوز (پنیری) نیز در بینی ، حلق و نای دیده شود . جدار کیسه های هوایی نیز معمولاً ضخیم تر شده و ریه ها پرخون می شوند . در فرم خفیف این بیماری افزایش میزان موکوس در نای مشاهده می شود . کونژکتیویت در چشم ممکن است وجود داشته باشد و شاید اکسودای کازئوز هم دیده شود .
تشخیص :
تشخیص بیماری در فرم فوق حاد و حاد به آسانی از طریق علایم بالینی و کالبدگشایی توسط یک دامپزشک ماهر امکانپذیر است ولی جهت تشخیص قطعی یا تشخیص تفریقی فرم خفیف بیماری با سایر بیماریهای مشابه انجام آزمایشات سرولوژیکی خصوصاً ELISA و یا تزریق ترشحات تنفسی پرنده آلوده به جنین 10-9 روزه تخم مرغ از راه پرده کوریوآلانتوئیک امکانپذیر است .
پیشگیری و کنترل :
بهترین روش کنترل این بیماری خصوصاً در مناطقی که بصورت بومی این بیماری شیوع دارد استفاده از روش واکسیناسیون است . روشهای تجویز واکسن در این بیماری بصورت قطره چشمی ، اسپری ، آشامیدنی ، تلقیح به فولیکولهای پر و آغشته کردن کلوآک می باشد .
جهت واکسیناسیون می توان پرندگان را بیش از یکبار با فاصله 3-2 هفته واکسینه نمود . البته واکسنهای تخفیف حدت یافته زنده این بیماری می توانند پرندگان را به حاملین ویروس تبدیل کنند .