یادداشت : اهداف جیره نویسی علمی و اقتصادی

رشد سريع دامپروری از چند دهه گذشته سبب به وجود آمدن صنعت دامپروری به شكل امروزي شده است. صنعت دامپروری از جهت به كارگيري روشهاي جديدتر و موثرتر دائما در حال تغيير و پيشرفت مي باشد. راندمان توليد گوشت يا تخم مرغ وابسته به توانائي ژنتيكي گله مورد پرورش است. يك دامپرور زماني موفق است كه توانائي ژنتيكي گله را در مورد راندمان توليد ، در بالاترين سطح ممكن بروز دهد. يكي از شروط اصلي براي رسيدن به حداكثر راندمان توليد ، تغذيه متعادل گله مي باشد. به همين دليل تهيه يك جيره غذائي متعادل از نظر مواد مغذي (پروتئين ، كربوهيدرات ، چربي ، مواد معدني ، ويتامين ها) كه جوابگوي احتياجات حيوان باشد الزاميست. البته به همان اندازه كه كمبود يك ماده مغذي در جيره غذائي مي تواند موجب افت راندمان توليد شود ، بالا بودن ميزان همان ماده مغذي در جيره نيز ، هم موجب ضرر اقتصادي شده و هم مي تواند به سلامت حيوان لطمه وارد نمايد

از طرف ديگر هدف يك دامپروری در كنار توليد پروتئين حيواني ، سودآوري مي باشد. از آنجائيكه بيشترين هزينه توليد فرآورده هاي دامپروری مربوط به تغذيه مي باشد (۷۰-۶۰%هزينه ها) ، در نتيجه تهيه جيره اي الزاميست كه علاوه بر تامين احتياجات غذائي حيوان ، از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه باشد. در حقيقت يكي از رموز موفقيت براي دامپرور ، تهيه جيره متعادل با حداقل قيمت است.  براي نيل به اين هدف بايد از منابع خوراكي محدود و گران قيمت به بهترين نحو استفاده نمود. تهيه جيره غذایی كار چندان ساده اي نبوده و منحصر به مخلوط كردن چند قلم ماده خوراكي نيست ، بلكه نياز به داشتن اطلاعات كامل از احتياجات غذائي گله مورد پرورش و تركيب و كيفيت خوراك ها دارد.

علي رقم پيشرفتگي نرم افزارهاي مخصوص جيره نويسي وقتي از كامپيوتر براي تعيين فرمول دان استفاده مي شود ، بايد در مورد قابل استفاده بودن جيره از نظر فيزيولوژي دستگاه گوارش حيوان ارزيابي صورت گيرد. زيرا كامپيوتر فقط اطلاعات داده شده به آن را عمل آوري مي كند و هر گونه اشتباه در اطلاعات اوليه ، در نتيجه كار كامپيوتر منعكس مي شود. همچنين شرط اصلي تهيه جيره هاي متعادل با حداقل قيمت توسط كامپيوتر ، دادن درست ترين اطلاعات از جمله تركيب شيميايي خوراكها و قيمت خوراكهاي مورد نظر است.

منیزیم Mg

مسمومیت با منیزیم

نمک های منیزیم از اوایل قرن شانزدهم بعنوان مسهل استفاده می شوند (لاوال 1927) نمک اپسوم ()از آب چشمه های منطقه اپسوم در انگلستان در سال 1695 جدا شد . استفاده خارجی از محلول های سولفات منیزیمئ ، بغیر از آبتنی  در چشمه های اپسوم  در اوایل قرن نوزدهم شروع شد . محلول های سولفات منیزیم نه تنا  به دلیل مسهل بودن ، بلکه بدلیل  داشتن اثرات بی حس کنندگی  موضعی برای تسکین درد بیماران نبتلا به باد سرخ تولید شدند . استانلی  و همکاران (1992) محلول 5/8 گرم سولفات منیزیم در هر لیتر آب آشامیدنی را به عنوان شوینده  و دقیقا قبل از کشتار به پرندگان خوراندند . این تیمار باعث کاهش باکتری های کلیفرم در محتویات روده شد .

 لی و بریتون (1980) نشان دادند که تغذیه 9%  درصد منیزیم به جوجه های گوشتی اثر مسهلی دارد  و سرعت رشد اولیه را شدیدا کاهش داده و موجب افزایش وقوع اختلالات  پا می شود . شواهدی وجود دارد که با افزایش میزان کلر جیره وضعیت پا تا حدودی بهبود می یابد . لی و همکاران (1980) جراحات استخوانی را به صورت راشیتیک در انتهای طولی  و عرضی صفحه رشد  توصیف نمودند . استخوان های درشت نی  معمولا کوتاه ، ضخیم  و بیرون زده به طرف راست یا چپ بودند . کاهش در اندازه تیروئیدها مشاهده  شد که نشان دهنده تغییر سوخت و ساز  کلسیم است .  هس و بریتون (1997) با تغذیه 8% یا 2/1 درصد منیزیم  به مرغ های تخمگذار ، کاهش تولید تخم مرغ  و اضافه وزن بدن را در نتیجه کاهش مصرف خوراک مشاهده کردند .

کاهش کیفیت پوسته با 30 درصد کاهش در کلسیم پلاسما  و 100 در صد افزایش در منیزیم پلاسما همراه بود . فسفر پلاسما تا 80 درصد افزایش یافت که نشان  می دهد  پرنده برای تامین کلسیم مورد  نیاز استخوانهای سوزنی بیشتری را تجربه نموده است .

 

مواد خوراکی مرسوم ، حاوی مقادیر متوسطی منیزیم هستند ، بطوریکه در ذرت 1000 ئ در کنجاله سویا 2600 قسمت در میلیون است . بنابر این جیره های ذرت – سویا بطور طبیعی حاوی 1100 تا 1200 قسمت در میلیون منیزیم هستند . بنابر این مسمومیت با منیزیم تنها در صورت استفاده از نمک های  منیزیم و یا آلودگی سایر منابع  معدنی منیزیم تفاق  می افتد . تنها منبع رایج  آلوده با منیزیم ، سنگ آهک  دولومیتی است کهحاوی تا 10درصد منیزیم است . در شرایط بسیار نادر ، آب آشامیدنی  می توناد حاوی منیزیم کافی برای ایجاد اسهال در پرنده باشد . مقدار کلسیم  و فسفر جیره تاثیر قابل توجهی  در منیزیم مورد نیاز دارند . افزایش  کلسیم یا فسفر جیره باعث  افزایش مقدار منیزیم مورد نیاز جوجه ها می شود .  در موش های تغذیه شده  با جیره ای که کلسیم زیادتری دارد  و مقدار منیزیم ان در حد طبیعی است ، ادرار قلیلیی شده و کلسیم آن افزایش می یابد  و سنگ کلیه تشکیل می شود . غلظت منیزیم در سرم اینحیوانات پائین است ، اما کلسیم آن افزایش یافته است .