یادداشت : اهداف جیره نویسی علمی و اقتصادی

رشد سريع دامپروری از چند دهه گذشته سبب به وجود آمدن صنعت دامپروری به شكل امروزي شده است. صنعت دامپروری از جهت به كارگيري روشهاي جديدتر و موثرتر دائما در حال تغيير و پيشرفت مي باشد. راندمان توليد گوشت يا تخم مرغ وابسته به توانائي ژنتيكي گله مورد پرورش است. يك دامپرور زماني موفق است كه توانائي ژنتيكي گله را در مورد راندمان توليد ، در بالاترين سطح ممكن بروز دهد. يكي از شروط اصلي براي رسيدن به حداكثر راندمان توليد ، تغذيه متعادل گله مي باشد. به همين دليل تهيه يك جيره غذائي متعادل از نظر مواد مغذي (پروتئين ، كربوهيدرات ، چربي ، مواد معدني ، ويتامين ها) كه جوابگوي احتياجات حيوان باشد الزاميست. البته به همان اندازه كه كمبود يك ماده مغذي در جيره غذائي مي تواند موجب افت راندمان توليد شود ، بالا بودن ميزان همان ماده مغذي در جيره نيز ، هم موجب ضرر اقتصادي شده و هم مي تواند به سلامت حيوان لطمه وارد نمايد

از طرف ديگر هدف يك دامپروری در كنار توليد پروتئين حيواني ، سودآوري مي باشد. از آنجائيكه بيشترين هزينه توليد فرآورده هاي دامپروری مربوط به تغذيه مي باشد (۷۰-۶۰%هزينه ها) ، در نتيجه تهيه جيره اي الزاميست كه علاوه بر تامين احتياجات غذائي حيوان ، از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه باشد. در حقيقت يكي از رموز موفقيت براي دامپرور ، تهيه جيره متعادل با حداقل قيمت است.  براي نيل به اين هدف بايد از منابع خوراكي محدود و گران قيمت به بهترين نحو استفاده نمود. تهيه جيره غذایی كار چندان ساده اي نبوده و منحصر به مخلوط كردن چند قلم ماده خوراكي نيست ، بلكه نياز به داشتن اطلاعات كامل از احتياجات غذائي گله مورد پرورش و تركيب و كيفيت خوراك ها دارد.

علي رقم پيشرفتگي نرم افزارهاي مخصوص جيره نويسي وقتي از كامپيوتر براي تعيين فرمول دان استفاده مي شود ، بايد در مورد قابل استفاده بودن جيره از نظر فيزيولوژي دستگاه گوارش حيوان ارزيابي صورت گيرد. زيرا كامپيوتر فقط اطلاعات داده شده به آن را عمل آوري مي كند و هر گونه اشتباه در اطلاعات اوليه ، در نتيجه كار كامپيوتر منعكس مي شود. همچنين شرط اصلي تهيه جيره هاي متعادل با حداقل قيمت توسط كامپيوتر ، دادن درست ترين اطلاعات از جمله تركيب شيميايي خوراكها و قيمت خوراكهاي مورد نظر است.

ویتامین C

احتیاجات ، ساخت و مسمومیت ویتامین C

همنطور که قبلا گفته شد همه مرغ سانان  ویتامین Cراد در کلیه می سازند که d- گلوکز به d-  گلوکورونولاکتون  و سپس  به 2-کتوگاونولاکتون تبدیل شده که این ترکیب به اسی آسکوربیک تبدیل می شود . برخی پرندگان زینتی که به ویتامین cنیاز دارند  فاقد آنزیم ال – گلونولاکتون  اکسیداز  در میکروزوم های  کلیوی هستند هیچ سویه ای از مرغ سانان جهش یلافته برای فقدان این آنزیم گزارش نشده این  موضوع برای محققان جالب باشد . ساخت حیاتی ویتامین c در پرندگان جوان محدود بوده  و با افزایش سن تا حدود 60روزگی افزایش می یابد .

مشخص نیست که این مسئله  مربوط به پیشرفت عادی ساخت اسکوربات است یا اینکه جوجه های جوان از مکمل جیره ای بهره می برند .

همانطور که قبلا توضیح داده شد تهیه شکل های پایدار  ویتامین c نظیر  پلی فسفات بخصوص در جیره پلت شده ، ضروری می باشد  . برخی شواهد  نشان می دهند که مکمل کم اسید اسکوربیک (100 قسمت در میلیون ) تنها اثرات حاشیه ای بر سطوح پلاسمایی داشته  و برای ایجاد تغییرات  معنی دار  حداقل  به 250 قسمت در میلیون نیاز است . پاسخ به مکمل  جیره ای کاملا سریع بوده  و 12 ساعت پس از مصرف آن سطوح پلاسما اشباع شده  و 14 ساعت پس از حذف به وضعیت  عادی  بر می گردد . تحت شرایط تنش ،  شواهد خوبی در مورد اثرات مطلوب افزودن ویتامین c در سطوح 20تا 30 برابر مقدار طبیعی  بوجود می آید  که با سیستم های اکسیداز  موجود در کبد تداخل می کند . یک از علایم مسمومیت تجمع بیش از حد آهن در کبد است .