مارک

توضیحات

بازدید: 13273

مارک نیز جزء بیماریهای ویروسی طیور محسوب شده که در این بیماری در اثر تکثیر و ورود سلولهای لنفوئیدی در اعصاب ایجاد می شود . این بیماری اولین بار در سال 1907 توسط یک دامپزشک مجاری بنام دکتر ژوزف مارک کشف شد و تا 60 سال پس از کشف این بیماری فوق بین بیماری مارک و سایر بیماریهای لوکوزی و نئوپلاسم پرندگان معلوم نبود ولی در سال 1967 مشخص شد که عامل بیماری مارک ویروسی از خانواده هرپس ویروسها است که با عامل ایجاد لوکوز یا تومورهای پرندگان متفاوت است . سه سال بعد در سال 1970 واکسن فعال زنده تخفیف حدت یافته ای برای این بیماری کشف شد و با بکاربردن واکسیناسیون به میزان قابل ملاحظه ای از خسارات ناشی از این بیماری کاسته شد .

بیماریزایی :

عامل بیماری مارک نوعی ویروس از خانواده هرپس ویروس لنفوتروپیک است که واجد سه سروتیپ می باشد . سروتیپ شماره یک که همان ویروسهای تومورزای پاتوژن و مشتقات تخفیف حدت یافته آنها است که خود دارای سه سویه کم حدت ، حاد و فوق حاد است .

سروتیپ شماره دو ویروسهای کم حدتی هستند که بسیار به ندرت ممکن است باعث بروز بیماری وند. سروتیپ شماره سه ، هرپس ویروس بوقلمون است که غیر بیماریزا است و برای ماکیان حدتی ندارد .

وجود استرس در گله نیز می تواند عاملی برای کمک به رخداد این بیماری باشد . عوامل استرس زایی مانند واکسیناسیون ، نوک چینی ، جابجا کردن گله و رفت و آمدهای زیاد می توانند در بروز این بیماری موجب اثر باشند .

عامل عفونت مارک همانطور که پیشتر اشاره شد از طریق تنفس وارد بدن می شود ، در عرض 5-3 روز باعث آلودگی سیستم لنفوئیدی بدن مانند تیموس ، طحال ، بورس و حتی مغز استخوان شده و سیستم ایمنی بدن پرنده را تضعیف می کند و واکنشهای آنتی ژنیک ویروسی و درگیری و افزایش لنفوسیتهای T ، بوقوع می پیوندد . ویروس حتی وارد لنفوسیتهای B شده و توسط آنها در سراسر بدن پراکنده می شود . چندین روز بعد از با آزاد شدن ویروس عفونی ریزپوستکهای پر در محیط ، گله درگیر شده و تلفات آغاز می گردد . اما در صورت مقاومت پرنده و بهبودی نسبی ، جوجه های متولد شده از این مرغ تا سه ماه واجد ایمنی مادری خواهند بود .

علایم بیماری :

بیماری مارک دارای چندین فرم است که ممکن است با هم یا بصورت تکی رخ دهند ، معمولترین آن فرم کلاسیک بیماری مارک است که مرگ و میر پایینی دارد (زیر 15 درصد) و عمده ترین علامت آن فلجی پاها است . در فرم کلاسیک تعدادی از رشته های عصبی از حد طبیعی خود کلفت تر می شوند و رنگ عصب از سفید استخوانی به خاکستری کدر تغییر می یابد . پرنده نامتعادل و افلیج است ، پایین نگه داشتن سر و گردن و اتساع چینه دان نیز ممکن است دیده شود . ظهور و رشد لنفوم روی اعصاب و یا حتی گاهی در احشاء مثل قلب ، ریه ، کبد و تخمدان نیز ممکن است مشاهده شود .

نوع دیگر بیماری مارک فرم حاد بیماری است که بیشتر از فرم کلاسیک واگیر بوده که تا 80 درصد درگیری هم گزارش شده است ولی معمولاً 3/1 گله را درگیر می کند . پرندگان مبتلا کاملاً افسرده به نظر می رسند . در این فرم پرنده بدون هیچ علامت قبلی ممکن است بصورت ناگهانی تلف شود و میزان مرگ و میر تا 30 درصد هم ممکن است برسد . یکی از موارد مشخص این فرم هپاتومگالی و لنفوماتوز کبدی است . البته ممکن است لنفوم در طحال ، ریه و قلب نیز رخ دهد حتی لنفوم در پیش معده هم گزارش شده است .

فرم دیگر این بیماری فرم لنفوماتوز چشمی است که در این فرم پرنده مبتلا معمولاً کور یا کم بینا می شود و بعلت نفوذ لنفوسیتهای جهش یافته عنبیه به رنگ خاکستری دیده می شود .

فرم بعدی فرم لنفوماتوز پوستی است که اغلب روی فولیکولهای پر وجود دارد . در کل ممکن است در تمامی فرمهای بیماری ، عفونت ویروسی مارک منجر به فلجی کامل و یا ناقص کلیه اندامها بخصوص پاها ، بالها و گردن شود .

تشخیص :

با توجه به علایم و نشانه های بالینی بیماری ، تاریخچه و جراحات اندامها و جراحات اندامها و جراحات میکروسکوپی بافتی تشخیص این بیماری دشوار نیست ولی بهترین روش همانند تمامی بیماریها استفاده از روشهای پاراکلینیکی و آزمایشگاهی برای تشخیص قطعی بیماری است . مانند استفاده از شناسایی آنتی ژن ویروس در سرم یا محل اتصال پر به پوست بدن که توسط آزمایشهای ژل رسوبی آگار و آزمایش آنتی بادی قابل تشخیص است .

اما مهمتر از تشخیص این بیماری تفریق آن با بیماری لوکوز است چرا که این دو بیماری بسیار مشابه هم هستند و تا مدتها هر دو بیماری لوکوز و مارک را سندرم لوکوز کمپلکس می نامیدند . اما بین این دو بیماری اختلافاتی است که شرح داده می شود : اولین نکته سن پرنده مبتلا است چرا که بیماری مارک در لوکوز پس از 15 هفتگی آغاز می شود . تومورها و جراحات در پوست و چشم علایم اختصاصی بیماری مارک هستند و این در حالی است که در بیماری لوکوز اغلب بورس فابریسیوس درگیر جراحات و تومور داخل فولیکولی می گردد . سلولهای لنفوئیدی درگیر در بیماری مارک اغلب لنفوسیتهای T و در بیماری لوکوز اغلب لنفوسیتهای B می باشند . مضاعف بر اینکه در مارک فلجی درگیری های عصبی نیز دیده می شود ولی در لکوز نداریم . همچنین تومورهای طحال در مارک بصورت منتشر و در لوکوز بصورت کانونی هستند .

پیشگیری و کنترل :

بیماری مارک درمان ندارد و این موضوع اهمیت کنترل و پیشگیری این بیماری را بیشتر می کند . رعایت اصول بهداشتی و مدیریتی ، استفاده از جوجه های مقاوم بیماری از نظر ژنتیکی و مهمتر از همه واکسیناسیون سه رکن اصلی کنترل بیماری مارک به شمار می روند .

ضدعفونی کردن همزمان کلیه سالنها برای ریشه کن کردن ویروس در محوطه ، جدا نگه داشتن جوجه های جوان از گله های مسن ، از بین بردن حشرات و رعایت بهداشت سالنها ، محوطه و کارکنان جدا از واکسیناسیون علیه ویروس بیماری مارک از اصول مهم پیشگیری از این بیماری است .

همانطور که ویروس عامل بیماری مارک دارای سروتیپهای متعددی بود واکسن علیه این بیماری نیز دارای انواع متعددی است . واکسن سروتیپهای یک ، دو و سه به تنهایی یا مخلوط با همدیگر ، واکسن هرپس ویروس بوقلمون (HVT) ، واکسن حاد تخفیف حدت یافته و واکسن کم حدت تخفیف حدت یافته از انواع واکسنهای علیه ویروس مارک هستند .

امروزه در همان کارحانه جوجه کشی واکسن علیه مارک را به جوجه ها تزریق می کنند که این واکسن تا پایان عمر ، پرنده را در برابر بیماری مصون نموده و در ظرف 7 روز ایمنی را در بدن پرنده بوجود می آورد .