یادداشت : اهداف جیره نویسی علمی و اقتصادی

رشد سريع دامپروری از چند دهه گذشته سبب به وجود آمدن صنعت دامپروری به شكل امروزي شده است. صنعت دامپروری از جهت به كارگيري روشهاي جديدتر و موثرتر دائما در حال تغيير و پيشرفت مي باشد. راندمان توليد گوشت يا تخم مرغ وابسته به توانائي ژنتيكي گله مورد پرورش است. يك دامپرور زماني موفق است كه توانائي ژنتيكي گله را در مورد راندمان توليد ، در بالاترين سطح ممكن بروز دهد. يكي از شروط اصلي براي رسيدن به حداكثر راندمان توليد ، تغذيه متعادل گله مي باشد. به همين دليل تهيه يك جيره غذائي متعادل از نظر مواد مغذي (پروتئين ، كربوهيدرات ، چربي ، مواد معدني ، ويتامين ها) كه جوابگوي احتياجات حيوان باشد الزاميست. البته به همان اندازه كه كمبود يك ماده مغذي در جيره غذائي مي تواند موجب افت راندمان توليد شود ، بالا بودن ميزان همان ماده مغذي در جيره نيز ، هم موجب ضرر اقتصادي شده و هم مي تواند به سلامت حيوان لطمه وارد نمايد

از طرف ديگر هدف يك دامپروری در كنار توليد پروتئين حيواني ، سودآوري مي باشد. از آنجائيكه بيشترين هزينه توليد فرآورده هاي دامپروری مربوط به تغذيه مي باشد (۷۰-۶۰%هزينه ها) ، در نتيجه تهيه جيره اي الزاميست كه علاوه بر تامين احتياجات غذائي حيوان ، از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه باشد. در حقيقت يكي از رموز موفقيت براي دامپرور ، تهيه جيره متعادل با حداقل قيمت است.  براي نيل به اين هدف بايد از منابع خوراكي محدود و گران قيمت به بهترين نحو استفاده نمود. تهيه جيره غذایی كار چندان ساده اي نبوده و منحصر به مخلوط كردن چند قلم ماده خوراكي نيست ، بلكه نياز به داشتن اطلاعات كامل از احتياجات غذائي گله مورد پرورش و تركيب و كيفيت خوراك ها دارد.

علي رقم پيشرفتگي نرم افزارهاي مخصوص جيره نويسي وقتي از كامپيوتر براي تعيين فرمول دان استفاده مي شود ، بايد در مورد قابل استفاده بودن جيره از نظر فيزيولوژي دستگاه گوارش حيوان ارزيابي صورت گيرد. زيرا كامپيوتر فقط اطلاعات داده شده به آن را عمل آوري مي كند و هر گونه اشتباه در اطلاعات اوليه ، در نتيجه كار كامپيوتر منعكس مي شود. همچنين شرط اصلي تهيه جيره هاي متعادل با حداقل قيمت توسط كامپيوتر ، دادن درست ترين اطلاعات از جمله تركيب شيميايي خوراكها و قيمت خوراكهاي مورد نظر است.

راه حلی برای دستیابی به پروتئین حشرات

راه حلی برای دستیابی به پروتئین حشرات 

تغذیۀ طیور با حشرات مدت هاست به عنوان ایده ای که از سویی واردات سویا را کاهش می دهد و از سوی دیگر با مشکل پسمانده های غذایی مقابله می کند، حافظ محیط زیست به شمار می آید.

حشرات منابع غنی پروتئین محسوب می شوند و از آنجائیکه از ضایعات غذایی می توان لارو حشرات تولید کرد که طیور از آن با لذت تغذیه کنند می توان دو معضل را به یکباره حل نمود؛ با این حال همیشه مشکلاتی بر سر راه تولید تجاری حشرات بوده است.

اما اخیراً در فارم مرغ تخمگذار Charles Mear’s در شهر کمبریج (که در مسابقۀ مرغ و تخم مرغ ملی در سال 2019 در زمرۀ شرکت کنندگان نهایی بود) ایدۀ جدیدی صورت گرفته است: دستگاه تولید حشرات که درون کانتینری جای گرفته بدین منظور که حشرات تولید شده در محل مستقیماً برای مصرف طیور به نزد آنها برده شوند.

این ایده توسط تیم استارت آپی Better Origin طراحی و X1 نامگذاری شده است. Fotis Fotiadis مؤسس و مدیر اجرایی این ایده می گوید این دستگاه زباله های محل مثل پسمانده های میوه و سبزیجات، بقایای محصولات کشاورزی، و ضایعات تولیدات غذایی صنعتی را به لارو حشرات که همان خوراک دام با کیفیت و مرغوب می باشد، تبدیل می سازد.

X1 مجهز به نوعی نرم افزار رابط است که مرغدار را همیشه از داخل دستگاه و اینکه در هر زمان در آنجا چه می گذرد، مطلع می سازد.

Fotiadis اظهار می دارد: "تاکنون هیچ راه آسان و در دسترسی برای تبدیل ضایعات غذایی و پسماندها به خوراک قابل مصرف وجود نداشته است."  لاروها منبع غنی پروتئین محسوب می شوند و می توانند در جیرۀ خوراک طیور جایگزین بخشی از سویا گردند. به گفتۀ Fotiadis در حال حاضر، در فارم Mear لارو حشرات تا 5 درصد از خوراک طیور را تأمین می کنند که در آینده از درصد بالاتری برخوردار خواهد شد.

پرسش و پاسخ با Fotis Fotiadis

-این ایده چگونه ظهور کرد؟

من و دوستانم که در این پروژه با هم بودیم 4 سال در کمبریج درس خواندیم. پس از آن در یک مسابقه با موضوعیت تغذیه و خوراک شرکت کردیم و در آنجا ما با معضل تولید غذا و ضایعات و پسماندها در آینده آشنا شدیم. واقعاً به این موضوع علاقمند شدیم و به دنبال هر چیزی بودیم تا در حل این مشکل بزرگ ما را یاری کند و اینجا بود که حشرات به کمکمان آمدند. در آن زمان حرف زدن از این موضوع و استفاده از پسماندهای غذایی و تبدیل آنها به لارو حشرات کمی عجیب به نظر می رسید اما واقعیت این بود که آنچه ما انجام می دادیم فرایندی بود که در طبیعت رخ می دهد و ما تنها با استفاده از تکنولوژی، آن را با سیستم تولید غذای مدرن ادغام کرده و طیور را با همین لارو حشرات تغذیه می کنیم.

-کمی دربارۀ دستگاه X1 در فارم بگویید.

این سیستم درون یک کانتینر در فارم واقع شده که در یک سر آن مانده های غذایی و لارو را قرار می دهید. همۀ مراحل به طور هوشمند انجام می شود به نحوی که مزرعه دار نیازی به مهارت برای پرورش حشرات ندارد. مدیریت کانتینر شاید حدود یک ساعت در روز زمان می برد آن هم برای بردنِ سطل های حشره برای خوراک طیور و قرار دادنِ لاروهای جوان درون دستگاه است. این تنها کار عملی است که مزرعه دار انجام می دهد. با این وجود، ما در حال کار بر روی سیستمی هستیم که این زمان را به 15 دقیقه کاهش دهد و هدف نهایی ما رسیدن به زمان صفر دقیقه است.

حشراتی که در حال حاضر استفاده می شوند از نوع سیاه مگس هستند که دورۀ پرورش کوتاهی بین 10 تا 14 روز دارند. هیچ ضایعات و پسماندی ندارند حتی مدفوع آن نیز می تواند قابل استفاده باشد که برای مرغوب شدن خاک بسیار مناسب است و مورد استفاده قرار می گیرد.

-آیا می تواند جایگزین سویا باشد؟

در حال حاضر ما آن را جایگزین %5 از سویای جیره می دانیم اما می توانیم تا 10 یا 20 درصد آن را افزایش دهیم ولی می خواهیم برای سهامداران نیز رقمی معقول باشد. سالیان سال است که از سویا برای خوراک طیورمان استفاده می کنیم. مافیست به این مسأله بیاندیشید که اگر جایگزین 5 درصد سویای خوراک طیور شود 1 و نیم میلیون ماشین های حمل و نقل نیز از کل خیابان ها جمع آوری می گردد و این خیلی به نفع محیط زیست است.

-مزایای تغذیه با حشره برای طیور چیست ؟

ما با کمک دانشگاه Bristol آزمایشات متعددی را انجام دادیم و مشاهده کردیم که طیور تغذیه شده با حشرات از سلامت و رفاه حال بیشتری برخوردار هستند؛ سلامت روده ای بیشتر، سلامت تغذیه ای بالاتر، و حتی از شکستگی استخوانی کمتری برخوردار بودند. بسیار جالب است بدانید که مرغ های سالم تر، تخم هایی سالم تر و از نوع درجه یک می گذارند. توجه داشته باشید مرغ هایی که از حشرات تغذیه می شوند در مقایسه با آنها که با سویای خشک تغذیه می شوند، ضمنِ دریافت مواد مغذی بیشتر، سلامت روده ای بیشتری خواهند داشت که آنها را سلامت تر و شاداب تر نگه خواهد داشت. در این روش تغذیه در واقع ما با بهبود رفاه حال طیور و سلامت آنها، تولید و بهره وری را نیز افزایش داده ایم.

-مرغدار تا چه میزان بایستی برای این کار سرمایه گذاری کند؟

در این خصوص هم ما زیاد فکر کرده ایم. به جای پیش پرداخت یکجا، مرغدار ماهانه پرداخت می کند بنابراین مبلغ بزرگی را لازم نیست به یک باره بپردازد. سپس بسته به توانایی (مالی) مرغدار ما در حفظ و نگهداری سیستم و تهیۀ پسماندهای غذایی مورد نیاز برای لاروهای جوان به او کمک خواهیم کرد. تیم Mear اهمیت مسألۀ اقتصادی برای مرغدار را درک می کند.

-هدف نهایی شما چیست ؟

من به شخصه فکر می کنم که هر فارمی بایستی یک دستگاه برای خود داشته باشد؛ چرا که بدین ترتیب مصرف سویا و آنتی بیوتیک کاهش می یابد، رفاه و سلامت طیور افزایش و درآمد مرغدار بالاتر می رود.

-در این مسیر با چه چالش هایی مواجه شدید؟

در هر مرحله ما با چالش های بی شماری مواجه می شدیم. آنچه که کار ما را سخت می کرد این بود که از آنجائیکه این صنعت کاملاً جدید بود ما مجبور به ابداع و نوآوری و یافتن راه حل های جدیدی بودیم که می توانست تجاری شود. بنابراین بخش تکنولوژی ماجرا پیچیده بود. چرخۀ تحقیق و توسعۀ بزرگی انجام دادیم؛ پس از آن بایستی برای مرغدار بسیار توضیح می دادیم تا قانع شود و این ابداع را قبول کند. اما باور دارم که کارمان را خوب انجام دادیم چرا که اکنون مرغداران از مزایای آن آگاهند و تقاضا از سوی آنها زیاد است.

-آیا شما این کار را برای فارم مرغ های گوشتی هم انجام خواهید داد؟

بله، ما تحقیقاتی را با کمک دانشگاه Turin ایتالیا انجام داده ایم و در مرحلۀ دوم قرار داریم سپس به فکر تجاری کردن ایده مان در سطح بازار خواهیم پرداخت.