دستگاه تولید مثل خروس

1)بیضه ها: بیضه ها در حفره شکمی و در دو طرف ستون فقرات قرار گرفته اند. رنگ آنها سفید مایل به زرد است و وزن آنها حدود 17 تا 20 گرم است. در طیور برخلاف پستانداران بیضه ها از بدن خارج نمیشوند و تا پایان عمر در داخل بدن باقی میمانند . در لوله های اسپرم ساز اسپرم ساخته میشود.

2)اپی دی دیمیس : محلی است که اسپرمها در آنجا نگهداری و تکامل می یابند.

3)مجرای دفرانس لوله ای است که اپی دی دیمیسرا به محلی به نام پاپیلا متصل میکند.

4)پاپیلا: محل ذخیره اسپرم است.

خروس در سن 24 تا 26 هفتگی قادر به تولید مقدار کافی اسپرم است.حجم اسپرم در هر بار جفت گیری حدود 5/0 تا 5/1 میلی لیتر است و غلظت اسپرم 4000میلیون در میلی لیتر میباشد.

عواملی چند در تولید مقدار اسپرم اثردارنده که از آن جمله سن،فصل،ساعات نور،تغذیه و حالت سلامت را میتوان نام برد.در اثر افزایش خاصیت باروری اسپرم کم میشود لذا بایستی از خروسهای جوان تا سن حدود یکسال استفاده گردد.

یکی از خصوصیات اسپرم طیور این است که میتوانند تا 30 روز در دستگاه تناسلی ماده زنده بمانند در صورتیکه در پستانداران چنین نیست و حداکثر عمر اسپرم آنها 2 تا 3 روز است.

در طیور برخلاف پستانداران غدد ضمیمه دستگاه تولید مثل وجود ندارد ولی در نزدیک پاپیلا غده ای لنفی وجود دارد که از این محل ترشحاتی در عضو رشد نکرده یا اولیه که در وسط کلوآک قرار دارد ترشح میشوند . این عضو اولیه تشخیص جنس نر و ماده مورد استفاده قرار میگیرد.

اخته کردن

بیرون آوردن بیضه های خروس به دو صورت امکان پذیر است.

یک روش جراحی و دیگری روش شیمیائی است. در روش اول به روش عمل جراحی بیضه ها را خارج میکنند و هدف از این کار برداشتن منبع هورمون آندروژن است زیرا این هورمون باعث فعالیت خرووس میشود.بنابراین هنگامی که آندروژن موجود نباشد فعالیت خروس کم میشود و انرژی به صورت چربی در بدن ذخیره میگردد و باعث بالا رفتن کیفیت گوشت میگردد.

بهترین سن برای جراحی در نژادهای سبک 6 تا 8 هفتگی و در نژادهای سنگین 3 تا 4 هفتگی است و در واقع هنگامی که وزن بدن حدود 5/0 کیلو باشد زمان مناسبی برای اخته کردن است اگر خروس بزرگتر باشد ممکن است تلف شود و یا بیضه آن کاملا برداشته نگردد که این قسمت باقی مانده میتواند هورمون آندروژن ترشح کند و اثر اخته کردن را خنثی نماید.

روش جراحی متداول نیست زیرا این روش وقت گیر است و تلفات آن نیز بالا است.

در روش دوم از هورمونهای گروه استروژن مثل دی اتیل استیل بسترول یا هگزوسترول و دی انسترول استفاده میشود.این مواد به صورت حبه های کوچکی در زیر زیر پوست قرار میگیرد و یا به خروس تزریق میگردد و یا با غذا مخلوط میشود .عمل اینگونه مواد رقابت با هورمونهای گونادوتروپ یا محرک رشد بیضه ها است که در این صورت هورمونهای گونادوتروپ بیضه ها را تحریک نمیکنند و لذا بیضه ها رشد نکرده و در نتیجه آندروژن تولید نمیشود.

مصرف مواد استروژن در بیشتر کشورها ممنونع است زیرا این مواد در کبد و و چربیهای بدن طیور ذخیره میشود و مصرف گوشت این طیور برای انسان مضر است.